Katarakta – przyczyny, objawy i metody leczenia zaćmy

Katarakta, znana również jako zaćma, to choroba oczu charakteryzująca się zmętnieniem soczewki oka, prowadzącym do pogorszenia jakości widzenia. Jest to powszechna dolegliwość, która dotyka głównie osoby starsze, ale może wystąpić również u młodszych pacjentów, w tym dzieci. Przyjrzyjmy się przyczynom, objawom i dostępnym metodom leczenia tej choroby.

Czym jest zaćma?

Zaćma to choroba oczu, która prowadzi do stopniowego zmętnienia soczewki oka. Soczewka, która w zdrowym oku jest przezroczysta, staje się jakby mleczna, co powoduje zaburzenia widzenia. Proces ten może rozwijać się powoli, często jest niezauważany przez pacjenta na wczesnym etapie, aż do momentu, gdy zaczyna poważnie wpływać na codzienne funkcjonowanie.

Różne rodzaje zaćmy – klasyfikacja

Zaćma może przybierać różne formy, zależnie od przyczyn i umiejscowienia zmętnienia w soczewce oka. Poniżej przedstawiamy najczęstsze rodzaje zaćmy:

• Zaćma wrodzona jest to stan, z którym można się urodzić, często wykrywana w dzieciństwie.
• Zaćma korowa to odmiana zaćmy starczej, spowodowana starzeniem się organizmu, prowadząca do osłabienia soczewki.
• Zaćma jądrowa to zmętnienie, które koncentruje się w centralnej części soczewki oka.
• Zaćma wtórna może wystąpić jako nawrót po operacji zaćmy, kiedy zmętnienie powraca.
• Zaćma biegunowa jest zlokalizowana na przedniej lub tylnej części soczewki, wpływająca na jej funkcję.
• Zaćma błoniasta powstaje na skutek uszkodzenia torebki soczewki, co prowadzi do jej zmętnienia.
• Zaćma wikłająca to wynik stanu zapalnego oka, jaskry lub odwarstwienia siatkówki, które prowadzą do zmętnienia soczewki.
• Zaćma polekowa rozwija się w wyniku długotrwałego stosowania niektórych leków, wpływających na przejrzystość soczewki.

Przyczyny powstania zaćmy

Najczęstszą przyczyną zaćmy jest naturalne starzenie się organizmu. W miarę jak się starzejemy, białka w soczewce oka mogą się zlepiać, tworząc zmętnienia. Inne przyczyny zaćmy to:

• Urazy i uszkodzenia mogą prowadzić do zmętnienia soczewki.
• Niektóre schorzenia, takie jak jaskra czy zapalenie błony naczyniowej, mogą przyspieszać rozwój zaćmy.
• Choroby ogólnoustrojowe, takie jak cukrzyca, która jest jedną z głównych chorób zwiększających ryzyko zaćmy.
• Zaćma wrodzona, ma podłoże genetyczne i może być obecna już przy urodzeniu lub rozwijać się w dzieciństwie.
• Długotrwałe stosowanie sterydów może przyczyniać się do powstawania zmętnień soczewki.

Najczęstsze objawy katarakty

Wczesne objawy zaćmy mogą być subtelne, ale z czasem stają się bardziej zauważalne. Do najczęstszych objawów zaćmy należą:

• Zamglone widzenie, co oznacza, że pacjenci zgłaszają, że widzą jak przez mgłę.
• Widzenie podwójnych obrazów, zwłaszcza w jednym oku.
• Trudności z widzeniem w słabym oświetleniu.
• Zwiększona wrażliwość na światło, a wokół źródeł światła mogą pojawiać się aureole.
• Zmiana w postrzeganiu kolorów na mniej intensywne.

Diagnostyka zaćmy

Rozpoznanie zaćmy odbywa się podczas rutynowego badania okulistycznego, które obejmuje kilka kluczowych etapów. Okulista przeprowadza szczegółowe badanie dna oka za pomocą oftalmoskopu, co pozwala na ocenę stopnia zmętnienia soczewki oraz identyfikację innych potencjalnych problemów z oczami.

Dodatkowo wykonywane są testy ostrości wzroku, które pomagają określić, jak bardzo zaćma wpływa na zdolność widzenia pacjenta. Testy wrażliwości na światło mogą również zostać przeprowadzone, aby ocenić, jak pacjent reaguje na jasne światła, co jest częstym problemem u osób z zaćmą.

W niektórych przypadkach mogą być także zlecone badania ultrasonograficzne oka, szczególnie jeśli zaćma jest na tyle zaawansowana, że utrudnia bezpośrednią ocenę innych struktur wewnątrzgałkowych. Wszystkie te badania razem pozwalają na dokładne zdiagnozowanie zaćmy i zaplanowanie odpowiedniego leczenia.

Leczenie zaćmy — operacja zaćmy

Jedyną skuteczną metodą leczenia zaćmy jest operacja, która polega na usunięciu zmętniałej soczewki i zastąpieniu jej sztuczną soczewką. Ten zabieg, będący jednym z najczęściej wykonywanych na świecie, cechuje się wysoką skutecznością i niskim ryzykiem powikłań. Podczas operacji zaćmy, okulista wykonuje małe nacięcie w oku, przez które usuwa zmętniałą soczewkę. Następnie w jej miejsce wszczepia sztuczną soczewkę, która przywraca przejrzystość i poprawia ostrość widzenia. Zabieg przeprowadzany jest zazwyczaj w znieczuleniu miejscowym i trwa około 30 minut. Dzięki nowoczesnym technikom chirurgicznym pacjent może wrócić do domu tego samego dnia, jednak pełne odzyskanie ostrości wzroku może potrwać kilka tygodni. W tym okresie zalecane jest unikanie intensywnego wysiłku fizycznego oraz stosowanie się do zaleceń lekarza, aby zapewnić najlepsze wyniki i minimalizować ryzyko komplikacji.

Rana po operacji zaćmy goi się zazwyczaj przez około dwa miesiące. Kluczowe jest regularne monitorowanie stanu źrenicy i gałki ocznej przez okulistę oraz stosowanie przepisanych leków do oczu. W pierwszych dniach po zabiegu oko może być obolałe, swędzące i nadwrażliwe. Pełna sprawność oka po usuwaniu zaćmy zwykle powraca po około miesiącu, gdy oko przyzwyczaja się do nowej soczewki. Po tym okresie można wrócić do takich aktywności jak czytanie książek czy oglądanie telewizji, choć warto robić to z umiarem, aby nie nadwyrężać wzroku. Po około sześciu miesiącach nie powinno być żadnych ograniczeń, a oko będzie funkcjonować normalnie.